ترک های روی دیوار چه موقع خطرناک می شوند؟ زمانی که از دیوار سخن به میان می آید باید کاربرد و نوع دیوار مشخص شود . بطور مثال دیوارها به چند دسته تقسیم بندی می شوند. 

تقسیم بندی دیوارها با توجه به مشخصات مصالح تشکیل دهنده آن: 

دیوارهای آجری 
دیوارهای سفالی 
دیوارهای با بلوک سیمانی سبک
دیوارهای با بلوک سیمانی سنگین 
دیوارهای بتنی 
دیوارهای AAC یا با بلوکهای سیپورکس یا هبلکس 

در خصوص تقسیم بندی دیوارها به جهت کاربرد آنها نیز به چند دسته تقسیم می شوند:

دیوارهای سنگین باربر
دیوارهای سنگین غیر باربر 
دیوارهای سبک (پارتیشن ) 
دیوارهای سبک (غیر پارتیشن)
دیوارهای حائل

حال با توجه به تقسیم بندی های ذکر شده هر دیواری متناسب با جنس آن و نوع کاربردی که بدین منظور اجرا شده است دارای اهمیت بوده و چنانچه آسیب یا ترکی در هر یک از این دیوارها بوجود آید می بایست مورد بررسی قرار گرفته و نسبت به پیدا کردن عامل آن و رفع ایراد ایجاد شده اقدام نمود . 

ایراداتی که برای دیوار ایجاد می شوند :

از بیشترین ایرادات و اتفاقاتی که برای دیوار رخ میدهد ایجاد ترک در آن می باشد . ترک در هر دیواری بیانگر عدم وجود پیوستگی و ایجاد انفصال در دیوار بوده و با توجه به اینکه برای ایجاد ترک در دیوار باید انرژی زیادی صرف گردد ، بنابراین عامل مهمی وجود داشته که باعث ترک خوردن دیوار شده است ‌. این عامل خارجی مخرب بوده و باید شناخته شود تا در دیگر اجزای بنا و دیوارهای دیگر باعث ایجاد تخریب نشود . 

قبل بررسی وضعیت ترک در دیوارها و توضیح در این خصوص ، همان طور که در ابتدای این مقاله به آن اشاره شد تقسیم بندی دیوارها به لحاظ کاربرد و عملکرد در حساسیت ترک های ایجاد شده در آن می افزاید و بنابراین زمانی که دیواری دچار ترک می گردد باید مشخص شود که کاربرد و عملکرد دیواری که آسیب دیده است چه بوده است. بطور مثال زمانی که دیوار حیاط یک ساختمان دچار ترک می شود با دیواری با همان جنس و مصالح که در داخل ساختمان می باشد متفاوت خواهد بود . بعلاوه گذشته از نوع و زاویه و میزان بازشدگی ترک در دیوار ژ در خصوص ترک ایجاد شده در دیوار حیاط بلافاصله می توان حدس زد که ترک ایجاد شده بدلیل نشست شناژ یا خاک زیر دیوار رخ داده و ترک مورد نظر ترک نشینی می باشد . اما زمانی که دیواری در داخل ساختمان دچار ترک می شود ، عوامل متعددی جهت بوجود آمدن ترک در دیوار مورد نظر دخیل بوده و براحتی نمی توان علت بوجود آمدن ترک را بیان نمود . همچنین با توجه به اینکه دیوارهای داخلی ساختمان اعم از اینکه باربر یا دیوار تقسیم می باشند ترک ایجاد شده در آنها نیاز به مطالعه و بررسی بیشتری داشته و براحتی نمی توان عامل ایجاد ترک در آنها را حدس زد . 

بنابراین برای اینکه بحث ما در خصوص ترک دیوار ادامه دار نشود، اعلام می کنیم که اکثر ترک های ایجاد شده در دیوارهایی مانند دیوار حیاط ساختمان ها ، باغ ها ، زمین‌ها و ... که اولا باربر نبوده و فقط بعنوان حصار و محصور کننده زمین یا باغ و کارخانجات احداث می گردند ، چنانچه دچار ترک شوند به احتمال بسیار زیاد ناشی از نشست شناژ و خاک زیر پی آنها بوده و با توجه به زاویه ترک ایجاد شده می توان تشخیص داد که آیا بدلیل انقباض و انبساط دیوار ترک مورد نظر ایجاد شده یا بدلیل نشست شناژ و خاک زیر پی. 

البته در خصوص دیوارهای اطراف زمین‌ها و باغات و کارخانجات چنانچه اجرای شناژ زیر دیوارها بدرستی انجام نشود و عوامل خارجی دیگری مانند ورود آب به زیر شناژ و وزش بادهای شدید باعث ترک در دیوار گرد ، امکان واژگونی و دوران دیوار نیز بوده و ترک ایجاد شده می تواند بصورت خارج از صفحه دیوار نیز رخ دهد که این نوع ترک ها به همراه دوران دیوار خطرناک بوده و باید دیوار فوق سریعا تقویت و مقاوم سازی شود.

عوامل ایجاد ترک در دیوارهای داخلی ساختمان 

اما ایجاد ترک در دیوارهای داخلی ساختمان عوامل متعددی دارد . مهمترین موضوع دانستن این موضوع است که آیا دیوار مورد نظر باربر بوده یا خیر ؟ البته دیوارهای باربر داخل ساختمان معمولا در ساختمان هایی می باشد که عمر زیادی از ساخت آن گذشته باشد و به اصطلاح ساختمان کلنگی بوده و یا در دسته بندی ساختمان های آجری با دیوارهای باربر قرار می گیرد و یا نیمه اسکلت می باشد . در این حالت دیوار مورد نظر حتما از مصالح آجری ساخته شده است و عموما دارای ضخامتی برابر یا بیش از ۲۲ سانتیمتر خواهد بود و جنس آجر بکار رفته در آن یا آجر فشاری و یا آجر سفالی سوراخدار می باشد . در این گونه بناها  چنانچه دیواری دچار ترک شود و عاملی خارجی مانند وقوع زلزله یا طوفان وجود نداشته باشد، بطور قطع ساختمان و شناژ زیر دیوار و خاک زیر آن نشست کرده است و باید عامل نشست مشخص گردد . البته معمولا ترکیدگی لوله آب بعنوان عامل اول اینگونه نشست‌ها معرفی شده و در درجات بعد پر شدن چاه و تخریب آن و یا گودبرداری ملک مجاور در ردیف های بعدی قرار می گیرند .

ترک های بوجود آمده در اینگونه دیوارها عموما در طبقه همکف و یا زیرزمین رخ داده و به طبقات بالا سرایت می کند . با توجه به اینکه دیوارهای مورد اشاره از نوع آجری و ضخیم و باربر بوده در صورت ایجاد ترک در آنها ظرفیت باربری آنها خصوصا بار جانبی مانند زلزله کن شده و مقاومت کلی ساختمان در برابر زلزله کاهش میابد . لذا می بایست با تشخیص سریع عامل ایجاد ترک و رفع عامل آن نسبت به ترمیم و بهسازی دیوارهای ترک خورده اقدام نمود تا شرایط پایداری ساختمان در برابر بارهای فعلی و نیروی زلزله به حالت اولیه بر گردد .

یکی دیگر از عوامل ایجاد ترک در دیوارهای حمال و باربر آجری که معمولا در ساختمانهای با مصالح بنایی و فاقد اسکلت کامل رخ می دهد ، انجام عملیات بازسازی در یکی از طبقات یا واحد‌های ساختمان بوده و جهت تغییر در معماری واحد یا طبقه مربوطه مبادرت به برداشتن و حذف یک دیوار می نمایند . حذف دیوار مذکور باعث تغییر جریان نیرو از تیرهای سقف به سمت دیگر شده و نهایتا دیوارهای اطراف قادر به تحمل بارهای جدید وارده نبوده و دچار ترک خواهند شد.در این جور مواقع حتی سقف نیز دچار نشست و تغییر شکل گردیده که وضع را به مراتب بدتر خواهد کرد.

در صورتی که ترک در دیوارهای تقسیم که همان پارتیشن نامیده می شود و یا دیوارهای اصلی ساختمان که در پیرامون بناهای آپارتمانی و مابین واحد‌های یک مجتمع مسکونی رخ دهد وضع به مراتب بغرنج تر خواهد شد. در این حالت با توجه به اینکه دیوارها داخلی (پارتیشن) یا دیوار پیرامونی (اصلی ) باشد با توجه به اینکه مصالح بکار رفته در این دیوارها از نوع سبک مانند بلوکهای سفالی یا سیمانی سبک و .... می باشد و هیچیک از این دیوارها نقش باربر ندارند و کلیه دیوارهای مورد بحث در این بخش از مقاله در ساختمانهای نوساز و تقریبا جدید می باشند لذا این نوع دیوارها در ساختمانهایی وجود دارند که دارای اسکلت سازه ای کامل بوده و بارهای ناشی از سقف ها به تیرها و از آنجا به ستونها منتقل می گردند . بنابراین باری به دیوارهای مورد بحث وارد نمی گردد و فقط نقش تقسیم کننده داخل واحدی داشته که ضخامت آنها در حدود ۱۰ سانتیمتر می باشد و یا نقش دیوار پیرامونی و نما را دارد که ضخامت آن در حدود ۱۵ الی ۲۰ سانتیمتر می باشد . در خصوص ترکهای بوجود آمده در اینگونه دیوارها با توجه به اینکه دیوارهای فوق الذکر بار بر نبوده و فقط نقش تقسیم کننده را دارند اما با توجه به اینکه ترک ایجاد شده می تواند ناشی از وارد شدن و اعمال نیرویی از سقف و یا کف به دیوار باشد حائز اهمیت بوده و می تواند نشان از وجود تغییر شکل در سازه باشد و ترکهای مورد نظر باید مورد بررسی قرار گیرد.‌

لازم بذکر است که اکثر پروژه های مقاوم سازی ارجاع شده به این شرکت در خصوص ترکهای ایجاد شده در اینگونه دیوارها می باشد و بررسی و کنترل علت ایجاد ترک در دیوارهای ساختمان های با اسکلت کامل و جدیدالاحداث بسیار مهم بوده و می بایست نسبت به مشخص شدن عامل ایجاد ترک و رفع آن و سپس ترمیم و بهسازی دیوارهای ترک خورده و آسیب دیده اقدام نمود . در خصوص دیوارهای سبک و پارتیشن موجود در ساختمانهای نوساز و دارای اسکلت کامل و عدم باربری آنها عوامل متعددی در این امر دخیل می باشند . 
از جمله احتمال وجود خیز در تیرهای سقف اعم از بتنی یا فلزی، احتمال وجود خیز غیر مجاز در تیرچه های سقف که باعث فشار بر دیوارهای سبک داخلی گردیده و منجر به ترک آنها گردیده است. احتمال ایجاد انقباض و انبساط در دیوار های ساختمان خصوصا دیوارهای پیرامونی و عدم در نظر گرفتن تمهیدات لازم جهت اتصال دیوار به ستونهای اطراف آن ، احتمال وجود نشست در ساختمان که اثر آن بصورت ترک در دیوارها مشاهده می گردد و در آخر رخ داد زمین لرزه که باعث تکان های سازه ای شده و اثر آن بصورت ترک در دیوارها دیده می شود. 

نصب شاخص یا گیج مدرج جهت مونیتور کردن روند رشد ترک در دال بتنی

با نصب گیج مدرج مذکور و اندازه‌گیری متناوب در بازه‌های زمانی مشخص می‌توان ادامه‌دار بودن ترکهای ایجاد‌شده در اجزای بتنی مانند دال و دیوار برشی و تیرها و حتی دیوارهای بنایی را تشخیص داده و جهت انجام اقدامات بعد تصمیم‌گیری نمود.

سخن پایانی 

لازم به ذکر است هریک از موارد گفته شده نیاز به بازدید میدانی و بررسی های ویژه داشته و در صورت نیاز می بایست با انجام بازرسی ها و سونداژ و انجام آزمایشات تخصصی عامل ایجاد ترک در دیوارهای فوق مشخص شود. همچنین با بازدید و بررسی ترکها و مشاهده زاویه ، طول ، میزان بازشدگی ، موقعیت و جانمایی ترک بر روی دیوار ، پراکندگی ترکها در ساختمان در سطح و پراکندگی و توزیع ترکها در ارتفاع که همان تکرار آن در طبقات می باشد ،عامل مهمی در شناخت ترکها و حدس و گمان در خصوص عامل آن می باشد.